İslâmiyet sadelik ve kolaylık dinidir. En sade, en kolay, en makûl dindir. Zira Cenab-ı Hak'tan inzal duyuruldu­ğu, Hz. Peygamber tarafından yorum­landığı en saf şekliyle muhafaza edil­miştir. Ona kralların krallıklarını tah­kim, müstebitlerin istibdatlarını muhafaza... mülahazalarıyla "Kul" zorlaş­tırması girmemiştir.

İslâmiyet "EÎ milletü’ssemha"dır. Kendisinde hiçbir zorluk bulunmayan, insanlara hiçbir tazyik yüklemeyendir.

Emirleri de, yasakları da ferdin ve ce­miyetin yaşayış kolaylığı, huzuru için­dir. O bağlayıcılık ve tahdit kaldırıldı­ğında fertlerin nasıl huzursuz, cemi­yetlerin nasıl dev problemlerin zebû­nu olduğu görülmüştür.

KOLAYLIK DÜSTURLARI

Fıkıh bilginleri, İslâmiyet'in kolay­laştırma düsturlarını araştırıp ortaya koymuşlardır. Bunlar "Ma'zeret", "Naks", "İbdal", “Takdim”, “Te'hir”, "Tağyir" ve "Terhis" düsturlarıdır. Her türlü farz ibadet ve mükellefiyetlerde değişik kolaylaştırma metotları getiren bu düsturlar, İslâmiyet'in in­sanın yaratılışına en uygun ve en ma­kûl din oluşunun sonucudur.

"Zaruretler haramları mubah kılar" kaidesi, dinî ve hukukî bir düs­tur olduğu kadar, İslâm toplulukların­da adetâ yaygın bir içtimaî kural hali­ne gelmiştir. Ancak, "Zaruretler miktârlarınca takdir olunur" tahdidi ile mukabil bir aşırılığın da önüne geçilmiştir.

İslâmiyet'in getirdiği kolaylık, iman esaslarındaki sadelikle başlar. İslâmiyet'in iman esasları her idrake sığacak, avamı da fikir erbabını da ik­na ve tatmin edecek kadar makuldür. Onda ne Hıristiyanlığın "Teslis" güç­lüğü, ne Museviliğin “Esatir”i mev­cuttur.

Kul günah işlediğinde, o günahın utanç ve esaretinde bırakılmamış, on­dan kurtulma yolları gösterilmiştir. "Tevbe", "Keffaretter", "Zaruretler" bu maksatla konulmuş müesseseler­dir...

Hakkında haramlığa dair nass bu­lunmayan şeylerde aslolan "Mubah" olmaktır.

Hz. Peygamber din işlerini tafsil etmiş, dünya işlerinde ise "İstişare", "Kolaylık", "Güçlüğün kaldırılması", "Zaruret"... gibi icmâlî kaideler getir­miştir.

Bunlar, Müslümanların dünya iş­erinde kolay ve sade olanı seçebilme­lerine yarayan meşru müesseselerdir.

KONU İLE İLGİLİ ÂYETLER

"Allah, din işlerinde üzerinize hiç­bir güçlük yüklemedi (Hacc S. 78)".

     “Allah, sizin üzerinize hiçbir güç­lük çıkarmayı dilemez (Maide S.6)".

''Allah size kolaylık irade buyuruyor, zorluk değil (Bakara S. 186)".

''Kur’an-ı sana zahmet çekesin diye indirmedik (Tâhâ S.2)".

"Allah hiç kimseye gücünün yete­ceğinden başkasını yüklemez (Bakara S.286)”

“Biz hiç kimseye gücünün yettiğinden başkasını teklif etmeyiz (En’an S.152, A’raf S.42)”

“Hayır ve iyilikler, günah ve kötülükleri giderir (Hud S.114)”

“Her zorluk yanında bir de kolaylık vardır (İnşirah S.5-6)”

KONU İLE İLGİLİ HADİSLER

"-Din bir kolaylıktır." -"-Dinin en hayırlısı, en kolay olanı­dır."

"-İbadetten takat getirebileceğiniz kadarını, yapınız.''

"-Allah beni kolaylaştırıcı olarak göndermiştir.”

Ebu Berze şöyle demiştir:

"-Ben; Hz. Peygamber ile 7-8 sa­vaşta beraber bulundum. Namaz ve di­ğer hususlarda etrafına daima kolaylık gösterdiğine şahit oldum."

Hz. Aişe şöyle buyurmuştur: "-Resulullah, iki şey arasında mu­hayyer kılındı mı, günah olmadıkça en kolayını alırdı."

Bütün bu ayet, hadis ve tatbikat örnekleri İslâmiyet’in sadelik ve ko­laylığı emrettiğini göstermektedir.

Gerçekten İslâmiyet'in hükümleri her seviyeden insanın kolayca kavra­yabileceği kadar sade, emir ve yasak­ları her insanın kaldırabileceği kadar kolaydır. Bu, İslâmiyet'in hak ve cihanşümul din oluşunun sonucudur.